استهلاک در مالیات چیست؟ به همراه قوانین
استهلاک به معنای کاهش ارزش دارایی سازمان به مرور زمان است. با در نظر گرفتن این مساله که ارزش دارایی به مرور زمان کاهش پیدا کرده و در اصطلاح مستهلک میشود، قانون مالیات مستقیم ماده 149 را به استهلاک اختصاص داده است. برای درک بهتر استهلاک اکوتکس را همراهی کنید.
فهرست محتوا
استهلاک چیست؟ با مفهوم استهلاک آشنا شوید
استهلاک به معنای فرسودگی دارایی با گذشت زمان است. توجه کنید که استهلاک در شرایطی محاسبه میشود که با دارایی به درستی رفتار شده باشد. در بررسی و محاسبه استهلاک، آسیب رسیدن به دارایی در نظر گرفته نمیشود.
استهلاک در حسابداری چه معنایی دارد؟
در حسابداری، عمر مفید دارایی و اموال شرکت با استهلاک محاسبه میشود. زمانی که یک شرکت دارایی بلند مدت خریداری میکند، آن دارایی در بخش داراییها به عنوان دارایی مشهود یا نامشهود ثبت خواهد شد. به این معنا که خرید دارایی در صورت سود و زیان قرار نمیگیرد.
چراکه دارایی برای مدت زمان طولانی ایجاد درآمد کرده و براساس اصل تطابق در حسابداری، هزینهها بدون توجه به زمان پرداخت باید در دورهای که اتفاق افتاده است، ثبت شود.
دلیل استهلاک چیست؟ چرا دارایی مستهلک میشود
با گذشت زمان، دارایی کارایی ابتدایی خود را نداشته و از نظر ظاهر، خواص فیزیکی و شیمیایی دچار تغییرات میشود. برخی از دلایل استهلاک را در ادامه این بخش معرفی میکنیم:
1 – فرسودگی دارایی به دلیل استفاده روزمره
2- گذشت زمان و افزایش عمر دارایی
3- پوسیدگی و زنگ زدگی
4- استفاده نادرست از دستگاه
هزینه استهلاک چطور محاسبه میشود؟
پیش از شروع محاسبه هزینه استهلاک، باید برخی موارد را به عنوان مبنا قرار دهیم. اعداد مبنا در محاسبه استهلاک یک دارایی متغییر بوده و با توجه به هر دارایی تعیین میشود. چند مورد از مبنا را در ادامه معرفی میکنیم:
- بهای تمام شده واقعی
- برآورد ارزش دارایی پس از مستهلک شدن یا ارزش اسقاط
- برآورد عمر مفید دارایی
استهلاک به چند روش محاسبه میشود؟
حالت اول: محاسبه براساس گذشت زمان (روش خطی یا اقساط مساوی)
حالت دوم: محاسبه براساس نوع محصول (روش ساعت کارکرد و روش میزان تولید)
حالت سوم: محاسبه براساس استهلاک بیشتر در سالهای اول عمر و کاهش تدریجی آن (روش مجموع سنوات و روش نزولی)
فرمول محاسبه استهلاک
محاسبه براساس گذشت زمان
هزینه استهلاک هر دوره = عمر مفید(سال)/(بهای تمام شده – ارزش اسقاط)
محاسبه براساس نوع محصول (ساعت کارکرد)
هزینه استهلاک هر دوره = عمر مفید(برحسب ساعات کارکرد)/(بهای تمام شده – ارزش اسقاط)
محاسبه براساس نوع محصول (میزان تولید)
هزینه استهلاک هر دوره = میزان تولید برآوردی/میزان تولیدواقعی*(بهای تمام شده – ارزش اسقاط)
محاسبه براساس استهلاک بیشتر در سالهای اول (سنوات)
هزینه استهلاک هر دوره = مجموع سنوات/عمرمفیدباقیمانده*(بهای تمام شده – ارزش اسقاط)
محاسبه براساس استهلاک بیشتر در سالهای اول (نزولی)
نرخ استهلاک × ( استهلاک انباشته تا دوره محاسبه – بهای تمام شده ) = هزینه استهلاک هر دوره
جدول استهلاک قانون مالیات مستقیم ماده ۱۴۹
جدول استهلاک ماده ۱۴۹ قانون مالیات مستقیم در سال ۱۳۹۴ به تصویب رسیده و با توجه به پیشنهاد سازمان امور مالیاتی کشور گروهی از قوانین در خصوص استهلاک دارایی و هزینه تاسیس به تصویب رسیده است. باید بدانید که جدول استهلاک بر اساس ماده ۱۴۹ قانون مالیاتهای مستقیم به تصویب وزارت اقتصاد و دارایی رسیده است.
ماده 149 قانون مالیات مستقیم در خصوص داراییهایی صحبت میکند که مستهلک شده و با گذر زمان یا با بکارگیری یا گذشت زمان ارزش منصفانه آنها کاهش پیدا میکند. در این ماده از قانون ماده 149 نحوه محاسبه داراییهای استهلاک پذیر عنوان شده است.
جدول استهلاک ماده 149 شامل چه مواردی است؟
جدول استهلاک ماده 149 شامل انواع دارایی مشهود و نامشهود است که 25 طبقه و 7 گروه به طور کامل توضیح داده است. در این ماده شیوههای استهلاک آن داراییها نیز عنوان شده است، در ادامه این مقاله از اکوتکس با 11 ماده مرتبط با استهلاک آشنا میشویم.
نکته: تمامی موارد عنوان شده در این بخش نشات گرفته از قوانین جمهوری اسلامی ایران است.
ماده 1 استهلاک در قانون مالیات های مستقیم
بخش اول از ماده 149 قانون مالیاتهای مستقیم مربوط به تشریح و تعریف استهلاک و دیگر کلید واژههای این بخش است.
تعریف مبلغ استهلاک پذیر در استهلاک
مبلغ استهلاک پذیر در استهلاک چه تعریفی دارد؟ مبلغ استهلاک پذیر به معنای بهای تمام شده یک دارایی و مبلغ جایگزین پس از کسر ارزش باقیمانده از آن است.
عمر مفید در استهلاک
موضوع مهم دیگری که در خصوص استهلاک مورد بحث است، عمر مفید دارایی است. عمر مفید به معنای مدت زمانی است که طبق جدول استهلاک مبنا محاسبه آن است.
تعریف بهای تمام شده در استهلاک
بهای تمام شده، به میزان مبلغی میگوییم که برای ساخت یا تولید کالا پرداخت کردهایم. این مفهوم در استهلاک چه معنایی میتواند داشته باشد؟ بهای تمام شده در استهلاک، مبلغ وجه نقد یا معادل پرداختی آن که جهت تحصیل یک دارایی در زمان ساخت واگذار شده است، گفته میشود. (مانند: مبلغ تامین مالی، تسعیر بدهی، حمل و نقل و…)
دارایی ثابت مشهود در استهلاک
داریی ثابت مشهود، به داراییهایی گفته میشود که قابل لمس میباشند و استفاده از آنها فیزیکی است. (مانند: زمین، ساختمان، تجهیزات)
استهلاک در دارایی ثابت مشهود چه مفهومی دارد و چگونه محاسبه میشود؟ تعریف استهلاک دارایی ثابت مشهود به طور کامل در تصویر نمایش داده شده است.
تعریف دارایی نامشهود در استهلاک
قسمتی از بهای تمام شده این اقلام، در دورههای مالی عمر مفید این نوع دارایی به حساب هزینههای آن دوره محاسبه خواهد شد. استهلاک دارایی نامشهود و عملیات حسابداری آن تا حدودی مشابه دارایی ثابت مشهود است.
ماده 2 استهلاک در قانون مالیات مستقیم
ماده 2 قانون مالیات مستقیم، در خصوص آن نوع از دارایی است که از طریق معاوضه به دست آورده میشود. برای محاسبه استهلاک این نوع از انواع دارایی ارزش منصفانه را در نظر میگیریم. اگر ارزش منصفانه به شکلی باشد که نتوانیم آن را محاسبه کنیم، ارزش دفتری را ملاک قرار میدهیم.
عمر مفید در استهلاک
عمر مفید به معنای مدت زمانی است که پس از خرید دارایی و به کار گرفتن آن، طبق جدول استهلاک مبنا محاسبه آن است.
تعریف بهای تمام شده در استهلاک
بهای تمام شده، به مبلغی گفته میشود که برای ساخت یا تولید کالا پرداخت شده است. این مفهوم در استهلاک چه معنایی میتواند داشته باشد؟ بهای تمام شده در استهلاک، مبلغ وجه نقد یا معادل پرداختی آن که جهت به دست آوردن یک دارایی در زمان ساخت واگذار شده است، گفته میشود.
مفهوم دارایی ثابت مشهود
داریی ثابت مشهود، به نوعی از دارایی گفته میشود که قابل لمس بوده و استفاده از آنها فیزیکی است. (مانند: زمین، ساختمان، تجهیزات)
مفهوم دارایی نامشهود
قسمتی از بهای تمام شده این اقلام، در ادوار مالی عمر مفید این داراییها به حساب هزینههای آن دوره منظور میشود. استهلاک دارایی نامشهود و عملیات حسابداری آن تا حدودی مشابه دارایی ثابت مشهود است. حق امتیاز و حقق اختراع را میتوانیم در دارایی ثابت نامشهود نام ببریم.
استهلاک در قانون مالیات مستقیم
ماده 2 قانون مالیات مستقیم، در خصوص داراییهایی میباشد که از طریق معاوضه یا همان رد و بدل کردن به دست آورده میشوند. برای محاسبه استهلاک اینگونه داراییها ارزش منصفانه را در نظر میگیریم. اگر ارزش منصفانه به گونهای باشد که قابل محاسبه نباشد، ارزش دفتری را ملاک قرار میدهیم.
در ماده 4 قانون مالیات مستقیم، در مورد تسعیر بدهیهای ارزی که در مرحله تحصیل و ساخت به وجود آمدهاند، توضیح داده شده است. در این ماده گفته شده که اگر کاهش ارزش با رعایت استانداردهای حسابداری در طی دوره مالی شناسایی صورت گرفته باشد، باید طبق جدول استهلاک مستهلک شوند.
چنانچه بهای تمام شده یک دارایی ثابت مشهود، در مقایسه با کل بهای تمام شده آن دارایی و عمر مفید آن، متفاوت از دارایی مورد نظر بوده و بهای آن جزء حداقل ۲۰ درصد بهای تمام شده دارایی باشد، باید برای محاسبه استهلاک آن دارایی, مبنا را بر حداقل نصف عمر مفید یا حداکثر دو برابر نرخ استهلاک آن دارایی قرار دهیم.
هزینههایی که پیش از استفاده و بهرهبردن از دارایی ایجاد میشود، به استثنا آن هزینههایی که در استانداردهای حسابداری برای بهای تمام شده دارایی درج شده است، باید در همان سال که ایجاد گردیده به حساب هزینه دوره ثبت کرده یا در اصطلاح مستهلک کنیم.
ماده 12 استهلاک در قانون مالیات مستقیم
چنانچه قیمت تمام شده یک دارایی تحصیل یا ایجاد شده کمتر از ده درصد حد نصاب معاملات کوچک موضوع قانون برگزاری مناقصات در در سال تحصیل یا ایجاد باشد، قابل استهلاک خواهند بود.
ماده 14 استهلاک در قانون مالیات مستقیم
زمانی اتفاق میافتد که موسسه با فروش دارایی قابل استهلاک یا همان مسلوب المنفعه، دچار زیان میشود. در این هنگام باید زیان حاصل ارزش مستهلک نشده دارایی را منهای حاصل فروش، به صورت یکجا در صورت سود و زیان همان سال درج کنیم. برای انجام دقیق محاسبات بهتر است از نرم افزار دارایی استفاده شود.
ماده 16 استهلاک در قانون مالیات مستقیم
ماده 16 قانون مالیات مستقیم در خصوص قراردادهای ساخت توضیح داده است. بهره برداری و واگذاری (B.T.O) و بیع متقابل (Buy Back) داراییهای استهلاک پذیر، به نسبت درآمد هر سال و یا به نسبت سنوات دوره بهره برداری، حسب مورد قابل استهلاک خواهد بود.
ماده 17 استهلاک در قانون مالیات مستقیم
مؤسسات تولیدی که پروانه بهره برداری دارند، از نظر قانون اجازه دارند تا آن بخش از داراییهای ثابت استهلاک پذیر موسسه خود را که برای کاهش مصرف انرژی و رفع کاهش آلودگیهای زیست محیطی خریداری مینمایند، با نصف مدت و یا دو برابر نرخهای مندرج در این جدول مستهلک کرده و محاسبه کنند.
ماده 19 استهلاک در قانون مالیات مستقیم
مؤسسات مجاز میباشند که داراییهای استهلاک پذیر خود را بیش از مدت و یا با نرخی کمتر از نرخهای در این جدول مستهلک نمایند، مشروط به اینکه فهرست داراییهای مربوط و نحوه استهلاک آنها را تا پایان انقضای مهلت تسليم اظهارنامه عملکرد سال تحصیل دارایی و یا در اولین سال استفاده از مقررات و ضوابط این مجموعه به اداره امور مالیاتی ذی ربط اعلام نماید.
جمع بندی اکوتکس
اکوتکس پیشنهاد میکند تا داراییهای شرکت شما توسط کارشناسان و مشاوران مطلع از قوانین و جدیدترین تغییرات آن بررسی شود. بررسی دقیق داراییها و احتساب درست استهلاک آن در حسابهای مالیاتی باعث میشود تا مبلغ مالیات منصفانه بوده و به ضرر کارفرما تمام نشود. گاهی اوقات اختلاف هزینهها در محاسبه تخصصی و غیر تخصصی میتواند سال مالی شرکتها را تحت تاثیر قرار دهد.
اولین دیدگاه را ثبت کنید